TARIMDA YENİ BİR ÇAĞ: DİKEY TARIM

Okuma süresi: 6 dk/

"Tarım gerçekten dikey mi gidiyor?" diye merak ediyor olabilirsiniz... Bunu okurken, bu durum birçok yerde zaten yaşanıyor ve bunu konuşmak da bize düşüyor.

Geleneksel tarımdan farklı olarak dikey tarım, yalnızca taban alanı açısından değil, yükseklik açısından da alanı hacimsel olarak kullanarak daha küçük bir alanda daha fazla ürün yetiştirilmesine olanak sağlayan bir yöntemdir.

Ortaya çıkış

Peki yıllardır uygulanan bir tarım yöntemi varken neden böyle bir alternatife ihtiyaç duyuluyor?

Teknolojideki ilerlemeler ve yeni fırsatlar akıllı şehirlere göçün temel itici güçleridir. Ancak göç sadece sosyolojik sorunlarla değil, aynı zamanda barınma sorunuyla da birlikte gelir. Bu, binalarla değiştirilen ve şehrin dışında bırakılan tarım arazilerinin miktarında kademeli bir azalmaya yol açmıştır.

Lojistik Sorunu

Her gıdanın kendine özgü saklama koşulları ve son kullanma tarihleri vardır. Ancak, tarım alanları şehirlerden giderek uzaklaştıkça, sağlıklı ve uzun ömürlü ürünlere erişim hem nakliye hem de maliyet açısından giderek zorlaşmaktadır. Nakliye sırasında oluşan hasar, nakliye sırasındaki lojistik maliyetleri, uzayan süre ve depolama koşulları ürünün maliyetini artırır ve kalitesini düşürür.

Bu sorunlara ek olarak, güncel ve güncel olmayan tarım uygulamaları gezegenimize büyük zarar veriyor. Tarım, iklim değişikliğinin, ormansızlaşmanın ve toprak bozulmasının başlıca nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. Bu sorun o kadar büyük ve önemli ki son 40 yılda ekilebilir arazimizin üçte birini kaybettik, bu da istesek bile gelecekte ekilebilir arazimizin tükeneceği anlamına geliyor.

Durdurulamaz Bir Nüfus Artışı

Genel olarak nüfus yılda yaklaşık %1, hatta bazı ülkelerde daha da hızlı artmakta. Günümüzde bile elimizdeki materyallerle nüfusu beslemek oldukça güçken, ilerleyen dönemlerde kaynaklarımızın tükeneceği bilinen bir gerçek. Hayvansal beslenme, tarıma harcanan su ve enerji miktarıyla birleşince kaynaklarımızı her geçen gün daha da tüketir hale getirdi.

Tüm bu nedenler göz önüne alındığında, artan nüfusu beslemenin ve kaynaklarımızı korumanın bir yolu olarak dikey tarım ortaya çıkmıştır.

Şehirden uzakta, tarım arazileri evlerin balkonlarına kadar küçüldü. Lojistik maliyetleri gibi sağlıksız ve maliyetli ürünlere erişim ortadan kalktı, en azından bu yöntemi kullananlar için...

Dikey Tarım Örnekleri

1. Dikey (Türkiye)

Caddebostan'da faaliyet gösteren Vertical, restoran odaklı dikey tarım uygulamalarıyla Türkiye'nin en önemli girişimlerinden biridir. Elif Boyner tarafından hayata geçirilen bu proje, sürdürülebilir gıda üretimini desteklemek için topraksız ve dikey tarım yöntemlerini benimsiyor.

Bu sistem sayesinde taze fesleğen, semizotu, roka gibi yeşillikler doğrudan restoranın içinde yetiştiriliyor. Mantarlar da üretilip mutfakta özel tariflerde kullanılıyor.

Vertical'ın dikey tarım teknolojisi, geleneksel yöntemlere kıyasla %96 daha küçük bir karbon ayak izi bırakıyor ve su tüketimini 300 kat azaltıyor. Ayrıca, gıda atıklarını hayvan mamasına dönüştürüyor ve sürdürülebilir bir döngü yaratmak için barınaklara bağışlıyor.

Vertical, bu yenilikçi yaklaşımıyla hem çevresel etkiyi en aza indiren hem de şehir içinde doğrudan taze gıda üretimi sağlayan örnek projelerden biri olarak öne çıkıyor.

2. AeroFarms (ABD)

ABD, New Jersey merkezli AeroFarms, dikey tarım alanında öncüdür. 2004 yılında kurulan şirket, geleneksel tarıma göre çok daha az su tüketen ve topraksız tarım teknikleriyle verimliliği artıran bir üretim modeli benimsiyor. Yapay ışık ve bitkilerin havadan besin almasını sağlayan gelişmiş sistemlerin kullanımıyla pestisitsiz sağlıklı ürünler yetiştiriyor. AeroFarms, yeşillik ve mikro yeşillik üretiminde uzmanlaşmıştır.

3. Infarm (Almanya)

Berlin merkezli Infarm, kentsel alanlarda taze ürün yetiştirme fikriyle hareket eden yenilikçi bir girişimdir. Şirket, süpermarketler, restoranlar ve oteller gibi işletmelerin içine yerleştirilebilen modüler tarım sistemleri geliştirerek tüketicilere en taze sebzeleri sağlamayı amaçlamaktadır. Üretim süreçlerinde verimliliği artırmak için yapay zeka ve Nesnelerin İnterneti (IoT) teknolojilerini kullanan Infarm, sürdürülebilir bir tarım yaklaşımı benimseyerek su tasarrufu sağlayan çözümler üretmektedir. Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'daki birçok lokasyonda faaliyet göstermektedir.

Dikey Tarımın Özellikleri:

1. Yüksek Verimlilik: Yatay alan yerine dikey alanda bitki yetiştirmek, sınırlı alanlarda daha fazla üretime olanak tanır. Daha küçük bir alanda birçok ürünün yetiştirilmesine olanak tanır.

2. Su Tasarrufu: Dikey tarımda kullanılan hidroponik (suyla beslenen) veya aeroponik (havayla beslenen) sistemler, suyu geleneksel tarım yöntemlerine göre çok daha verimli kullanır.

3. Azaltılmış Kimyasal Kullanımı: Kapalı sistemler kullanıldığından dış etkenlerden (zararlılar, hastalıklar vb.) korunmak daha kolaydır. Bu da pestisit ve kimyasal gübre kullanımının azaltılmasına yardımcı olur.

4. İklim Kontrolü: Sıcaklık, nem, ışık ve diğer çevresel faktörler iç mekan dikey tarımında kontrol edilebilir. Bu, bitkilerin yıl boyunca istikrarlı bir şekilde büyümesini sağlar.

5. Kentsel Çiftçilik: Dikey çiftçilik, şehirlerdeki boş alanlarda çiftçilik yapmayı mümkün kılar. Bu, gıda güvenliğini iyileştirebilir ve taze gıdaya erişimi kolaylaştırabilir.

Dikey Tarımın Geleneksel Tarıma Göre Avantajları:

1. Yerden Tasarruf: Dikey tarım, şehirlerde ve kırsal alanlarda sınırlı alanı verimli bir şekilde kullanır. Gıda, tarıma uygun olmayan alanlarda, özellikle yerleşim alanlarında bile üretilebilir.

2. Azaltılmış Çevresel Etkiler: Dikey tarım, toprak erozyonunu ve kimyasal gübre kullanımını azaltır. Ayrıca su tasarrufu sağlar çünkü geleneksel tarım yöntemleri büyük miktarda su kaybeder.

3. Taze Gıdaya Erişim: Kent merkezlerinin yakınındaki dikey tarım, taze gıda ürünlerine daha kolay ve daha hızlı erişim sağlar. Bu, gıda taşımacılığına olan ihtiyacı azaltır ve karbon ayak izini düşürür.

4. Hastalık ve Zararlı Kontrolü: Kapalı alanda çiftçilik yapıldığında, dış etkenlerin (örneğin zararlılar ve hastalıklar) etkisi azalır ve bunun sonucunda daha sağlıklı ürünler elde edilir.

Özetlemek gerekirse, dikey tarım geleneksel tarıma göre daha sürdürülebilir ve verimli bir alternatif sunmaktadır. Özellikle sınırlı alanlarda ve şehirlerde gıda üretimini artırma, çevresel etkisini azaltma ve gıda güvenliğine katkıda bulunma potansiyeline sahip olduğundan gelecekte daha yaygın hale gelebilir.

KAYNAKLAR: